Wyrokiem z dnia 10 kwietnia 2014 r. Sąd Rejonowy w K., działając w postępowaniu uproszczonym, utrzymał w mocy nakaz zapłaty z dnia 20 października 2013 r., nakazujący stronie pozwanej zapłatę na rzecz powoda kwoty 5 000 zł z odsetkami i kosztami procesu. Wydając ten wyrok, a w szczególności rozważając zgłoszony przez stronę pozwaną w zarzutach od nakazu zapłaty zarzut potrącenia, Sąd pierwszej instancji powołał się na przewidziany w art. 493 § 3 w związku z art. 485 k.p.c. zakaz potrącenia wierzytelności nieudowodnionych dokumentami.
Sąd Okręgowy - wyrokiem z dnia 25 listopada 2014 r. - uwzględniając apelację pozwanych, uchylił wyrok Sądu Rejonowego i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Stwierdził w szczególności, że zakaz określony w art. 493 § 3 k.p.c. nie dotyczy sytuacji, w której - jak w niniejszej sprawie - do potrącenia doszło przed wniesieniem pozwu o zapłatę. W związku z tym, nie uwzględniając i nie rozpoznając podniesionego przez stronę pozwaną zarzutu potrącenia, do czego nie było podstaw, Sąd pierwszej instancji nie rozpoznał istoty sporu.
W zażaleniu wniesionym na podstawie art. 3941 § 11 k.p.c. powód zakwestionował stanowisko Sądu drugiej instancji, zarzucając naruszenie art. 386 § 4 w związku z art. 50512 i art. 5054 § 2 oraz art. 493 § 3 i art. 485 k.p.c. Wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do rozpoznania.

Zażalenie przewidziane w art. 3941 § 11 k.p.c., wprowadzone do kodeksu postępowania ustawą z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 233, poz. 1381) jako swoiste novum w systemie środków odwoławczych, przysługuje "w razie" uchylenia przez sąd drugiej instancji wyroku sądu pierwszej instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Ustanowienie tego zażalenia - jak wynika z materiałów legislacyjnych oraz wypowiedzi piśmiennictwa - nastąpiło w związku z dostrzeżeniem w orzecznictwie sądów powszechnych tendencji do zbyt szerokiej wykładni pojęcia "nierozpoznanie istoty sprawy", w wyniku czego dochodziło do nadmiernie licznych, wyłączonych spod jakiejkolwiek kontroli instancyjnej, przypadków uchylania wyroków sądów pierwszej instancji i przekazywania im spraw do ponownego rozpoznania. Ta tendencja zagrażała modelowi apelacji pełnej, w której orzeczenia kasatoryjne stanowią niepożądany wyjątek, w związku z czym ustawodawca postanowił ją zahamować.
Przyczyny uzasadniające wprowadzenie omawianego zażalenia, aktualne w modelu apelacji pełnej, nie są tak istotne albo w ogóle schodzą na plan dalszy w modelu apelacji ograniczonej, funkcjonującej w ramach postępowania uproszczonego. Apelacja ta ma inne cele; jej funkcją nie jest ponowne rozpoznanie sprawy in merito, jak w wypadku apelacji pełnej, lecz wyłącznie kontrola wyroku wydanego przez sąd pierwszej instancji. Sąd apelacyjny nie rozpoznaje powództwa (roszczenia), lecz tylko ocenia trafność (słuszność) zaskarżonego rozstrzygnięcia i - związany zarzutami - albo orzeka o istocie sporu, jeżeli są do tego podstawy, albo kasuje zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania (por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r. - zasady prawnej - III CZP 49/07, OSNC 2008, Nr 6, poz. 55).
Apelacja ograniczona jest więc zbliżona do kasacji, w której orzeczenia kasatoryjne stanowią jeden z elementów konstrukcyjnych, uchylenie więc zaskarżonego orzeczenia - przy istotnym ograniczeniu kompetencji dowodowych (art. 50511 § 1 k.p.c.) - stanowi normalne narzędzie kontroli instancyjnej. Należy podkreślić, że w tym wypadku, inaczej niż w ramach apelacji pełnej, w której ciężar jurysdykcyjny ciąży na sądzie drugiej instancji w takim samym stopniu jak na sądzie pierwszej instancji, przesłanka w postaci nierozpoznania istoty sprawy nie odgrywa najistotniejszej roli. Podobny, ograniczony charakter, ma apelacja działająca w ramach postępowania rejestrowego, w którym kasacja zaskarżonego orzeczenia - w razie uwzględniania apelacji - stanowi regułę (art. 6947 k.p.c.).
W tym stanie rzeczy, wysuwając na czoło argumenty celowościowe i systemowe, należy uznać, że w postępowaniu uproszczonym, podobnie jak w postępowaniu rejestrowym, zażalenie przewidziane w art. 3941 § 11 k.p.c. jest niedopuszczalne (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2012 r., II CZ 144/12, nie publ.).
Z tych względów orzeczono, jak w sentencji (art. 3986 § 3 w związku z art. 3941 § 3 k.p.c.). lodz adwokat